Stijlfiguren » Ironie (ironía)

Ironie is een stijlfiguur waarbij men het tegenovergestelde zegt van wat men werkelijk bedoelt, meestal op een subtiele en spottende manier. De lezer of toehoorder moet het echte bedoelde begrijpen uit de context en toon.

Functie

• Het geeft de tekst humor of sarcasme.
• Het kan kritiek verpakken op een luchtige of indirecte manier.
• Het prikkelt de lezer door de dubbele laag in de boodschap.

In het Latijn

O tempora, o mores! – “O tijden, o zeden!” (Cicero).
Ogenschijnlijk een verzuchting, maar in feite een scherpe kritiek op de morele staat van Rome.

In literatuur

Wat een prachtige rommel heb je weer gemaakt.
De ironie benadrukt juist dat de situatie onaangenaam is.

In een toespraak

Ja hoor, dit was echt een geweldige beslissing van de regering.
De spreker bedoelt natuurlijk het tegenovergestelde, en vertrouwt erop dat het publiek dit begrijpt.

In modern Nederlands

Wat ben jij weer lekker op tijd. (tegen iemand die te laat komt)
Dat ging vlekkeloos. (na een reeks fouten)
Heel subtiel hoor! (na een lompe opmerking)

Ironie werkt omdat het afstand schept tussen letterlijkheid en bedoeling, waardoor een knipoog in de taal ontstaat.