Heb je hulp nodig bij het leren van Latijn? Wij adviseren Verboly! 100% gratis en advertentievrij! Dé studeerhack 😎
Woordenlijst (Kerk) Latijn
| Latijn | Nederlands |
|---|---|
| a(b) | vanaf; door |
| abamita | zuster van (bet)(over)grootvader |
| abavia | betovergrootmoeder, voormoeder |
| abavunculus | broer van (bet)(over)grootmoeder |
| abavus | betovergrootvader, voorvader |
| abba, -tis | abt |
| abbatia, abbatissa | abdis |
| Abcudia | Abcoude |
| abiectarius | meubelmaker |
| abire, abii, abitum | vertrekken, heengaan (sterven) |
| abierunt | zij zijn vertrokken |
| ablutus | gezuiverd (door de doop) |
| abmatertera | zuster van betovergrootmoeder |
| abnepos, -potis | kleinzoon van kleinkind |
| abnepotes | nakomelingen |
| abneptis, -is | kleindochter van kleinkind |
| abpatruus | broer van betovergrootvader |
| abra | (dienst)meid |
| abripere (-io), abripui, abreptum | wegrukken, wegnemen |
| abreptus (morte) | weggenomen (door de dood) |
| abrogatio , -nis F | opheffing, afschaffing |
| absens, -ntis | afwezig |
| absente ..., absentibus ... (plur.) | in afwezigheid van ... |
| patre absente | bij afwezigheid van de vader |
| absentia | afwezigheid |
| absolutio, -nis F | absolutie, vrijspraak |
| absolutus | vrijgesproken; onvoorwaardelijk |
| absolvere, absolvi, absolutum III | vrijspreken |
| absque + abl. | zonder |
| abstetrix, -tricis | vroedvrouw |
| abstinere, abstinui, abstentum II | zich onthouden, niet aanvaarden, weigeren |
| abusivus, abusive (bijwoord) | ten onrechte |
| ac | en |
| acatholicus | niet-katholiek |
| accensus, -us | accijns |
| accipere(-io), accepi, acceptum | ontvangen, accepteren |
| accepto ..., acceptis ... (plur.) | na het ontvangen van |
| accisor, -is | inner van accijns |
| accola | iemand die zich ergens vestigt |
| accusare | beschuldigen |
| acquirere, acquisivi, acquisitum | verwerven |
| Actania | Terschelling |
| actionarius | winkelier |
| actor, -is | aanklager |
| actuarius | schrijver |
| acufex, -ficis | naaldenmaker |
| acuminator, acuciator | slijper |
| actum | zie: agere |
| ad (+ acc.) | aan, bij, tot, naar, volgens |
| ad ... usque | tot aan |
| adamita | zuster van betovergrootvader |
| adavunculus | broer van betovergrootmoeder |
| adcensus | zie: accensus |
| addere, addidi, additum III | toevoegen, optellen |
| adeo | zo zeer |
| adiudicare, adiusticare | toewijzen, in bezit stellen |
| adiudicatio, adiusticatio -nis F | toewijzing van eigendom (door rechter) |
| adiunctus | bezitter, bekleder (van een ambt) |
| adiutorium | hulp |
| adiuvare, adiuvi, adiutum | helpen |
| admatertera | zuster van betovergrootmoeder |
| adminiculator | aalmoezenier, armenverzorger |
| administrare | besturen, beheren, uitoefenen, toedienen |
| administratis sacramentis | na het toedienen der sacramenten |
| admittere, admisi, admissum III | toelaten, toegeven |
| admodum | zeer |
| adnepos, -potis | kleinzoon van kleinkind |
| adneptis, -is | kleindochter van kleinkind |
| adolescens, ntis | ongehuwde jongeman of jongedochter |
| adpatruus | broer van betovergrootvader |
| adscriptus glæbæ | bij de grond gerekend: lijfeigene |
| adsistere, adstiti (+ dat.) | aanwezig zijn bij |
| adulter | overspelig |
| adulterium | overspel |
| adultus | (bijna) volwassen |
| adumbrare | schetsen, tekenen |
| adumbrator | tekenaar |
| advena | vreemdeling |
| aedes, aedium F | huis |
| in aedibus + gen. | (bijv. gedrukt) bij |
| aedilis | kerkmeester |
| aedituus | koster |
| aeger, aegri | ziek |
| Aegidius | Gillis, Gielis, Jellis |
| aegrescere | ziek worden |
| aegritudo, -dinis F | ziekte |
| aegrotare | ziek zijn |
| aegrotus | ziek |
| aeneus | koperen |
| aequalis, -is | gelijk, van gelijke leeftijd |
| aequus | gelijk, rechtvaardig |
| aerarius (faber) | kopersmid |
| veteramentarius aerarius | ketellapper |
| (praefectus) aerarius | penningmeester, thesaurier |
| aestas, aestatis F | zomer |
| aestimare | schatten, menen |
| aestivus | van de zomer, zomer- |
| aestuare | heet zijn |
| febri aestuanti | door hete koorts |
| aetas, aetatis F | leeftijd |
| ætatis (suæ) | op de leeftijd van |
| anno ætatis suæ vicesimo | in het twintigste jaar van zijn leven |
| aeternitas, -tatis F | eeuwigheid |
| aeternus, bijwoord aeternum | eeuwig |
| aevum | tijd, leeftijd |
| afferre, attuli, allatum | brengen, aanvoeren |
| allato nullo impedimento | zonder dat er een beletsel was aangevoerd |
| affidatus | verloofd |
| affinis, -is | aanverwant, verwant door huwelijk |
| affinitas, -tatis F | aanverwantschap |
| agaso, -nis | ezeldrijver, stalknecht |
| ager, agri | akker |
| agrorum custos | veldwachter |
| Ager Gandavensis | Sas van Gent |
| agere, egi, actum III | doen, handelen; drijven |
| acta | handelingen, akten |
| apud acta | bij volmacht |
| acto ..., acta ..., actis ... | na het voltooien van |
| actum | akte; in akten e.d.: geschied, gedaan, opgemaakt, gepasseerd |
| agger, -eris M | dijk, wal |
| agnatio, -nis F | bloedverwantschap van vaderskant |
| agnatus | bloedverwant van vaderskant |
| agnitio, -nis F | erkenning |
| agnomen, -minis N | bijnaam |
| agnoscere, agnovi, agnitum III | erkennen (kind) |
| agrestis | boer |
| agricola | boer |
| Agrippina Romanorum | Keulen |
| Colonia Agrippinensium | Keulen |
| albator | bleker (beroep) |
| albatrix, -tricis | bleekster |
| albus (albis sepultus) | wit (in het wit begraven) |
| Alcmaria(e) | (te) Alkmaar |
| Aldenardum | Oudenaerde |
| alias | anders gezegd, bijgenaamd |
| alienigenus | buitenlands, -der |
| alienus | vreemd |
| aliquis M, aliquid N | iemand, iets |
| aliquot | een aantal, enige |
| aliunde | van elders |
| alius (multi alii) | ander (vele anderen) |
| allatus, zie: afferre | aangebracht |
| allegare | aanwijzen, afvaardigen |
| allodium | vrij eigendom |
| Alostum | Aalst |
| altare, -ris N | altaar |
| alter | ander (van twee), tweede |
| alterà die | op de dag daarna |
| alumna | pleegdochter |
| alumnus | zuigeling; pleegzoon; leerling, student; beschermeling |
| ambactiator, ambassiator | gezant, ambassadeur |
| Ambla / Amblum | Ameland |
| ambo | beide(n) |
| ambubaya | badknecht, badmeid, masseur, masseuse |
| amens, -ntis | krankzinnig |
| amicitia | vriendschap; gilde |
| amiragius, amireus | admiraal |
| amita | tante aan vaderskant |
| amita magna | zuster van grootouder aan vaderskant |
| amita maior | zuster van overgrootouder aan vaderskant |
| amita maxima | zuster van betovergrootouder aan vaderskant |
| amitinus/a | neef/nicht: zoon/dochter van amita |
| ~ magnus | achterneef: kleinzoon van amita magna |
| Amivadum, Amivadi | (te) Amersfoort |
| amplissimus (dominus) | hooggeëerde (heer) |
| ampularius | flessenmaker |
| Amstela | Amstel |
| Amstelodamensis | Amsterdams |
| Amstelodamum, Amstelodami | Amsterdam, te ~ |
| ancilla | dienstmaagd |
| Anderlacum | Anderlecht |
| Anglia | Engeland |
| anglicus | Engels |
| anglice | in het Engels |
| angulus | hoek |
| anilis | bejaard (van oude vrouw) |
| anima | ziel; persoon (een parochie van 300 "zielen") |
| annalis | van een jaar, een jaar oud |
| annexus (cum annexis) | verbonden (met wat erbij hoort) |
| anniversarium | jaargetijde |
| annuatim (adv.) | jaarlijks |
| annularius (faber) | maliënkoldermaker |
| Annuntiatio, -nis F | Maria Boodschap (25 maart) |
| annus | jaar |
| ... annorum | van ... jaren |
| anno domini | in het jaar des Heren |
| anonymus | naamloos |
| ante (+ acc.) | voor (tijd of plaats); (bijwoord) tevoren |
| antea | eerder, tevoren, vroeger |
| antecessor, -is | voorganger |
| antedictus | voornoemd |
| antemeridianus | voormiddags |
| antenatus | (eerder geborene:) stiefzoon uit eerste huwelijk |
| antesignarius | sergeant-majoor |
| antistes, -stitis | opziener, hogepriester, bisschop (lett. vert. van Gr. episkopos bisschop, eig. opziener) |
| antiquus | oud |
| anus, -us | oude vrouw |
| apiarius | imker |
| apoplexia | beroerte |
| apostolicus | pauselijk |
| apparitor | opzichter |
| appellare | noemen |
| appellatur | wordt genoemd, heet |
| appendere III (+ dat.) | ophangen aan |
| appertinentiae | toebehoren, wat er bijhoort |
| apprehendere, -hendi, -hensum | gevangennemen |
| apprehensio, -nis F | gevangenneming |
| approbare | goedkeuren |
| approbatio, -nis F | goedkeuring |
| Aprilis, Aprilis | april, van april |
| apud + acc. | in, bij |
| apud acta | bij volmacht |
| aqua | water |
| aquæductus IV (niet: aqua-) | sloot, waterloop |
| aquensis | van Aken |
| Aquisgranum | Aken |
| arabilis (terra) | ploegbaar, bebouwbaar (land) |
| aratrum | ploeg |
| aratrorum faber | ploegenmaker |
| Arausio | Orange (Fr.) |
| arbor, -is F | boom |
| arcarius (faber) | kistenmaker, kastenmaker |
| archetypus | uitvinder, auteur |
| archiater | lijfarts (van een vorst); stadsarts |
| archidux, -ducem | aartshertog |
| archiepiscopus | aartsbisschop |
| archipincernarius | opperschenker |
| arcularius | juwelenkistjesmaker |
| Ardevicum / Harderovicum | Harderwijk |
| area | erf; hofstede |
| Arenacum, Arenaci | Arnhem, te Arnhem |
| argentarius | bankier, wisselaar |
| argentarius faber | zilversmid |
| Argentoratum, Argentorati | Straatsburg, te Straatsburg |
| arma, -orum | wapenen |
| Ar(o)l(a)unum | Arlon |
| arrestadia | achterstallige betalingen, beslagen |
| articulus | moment, artikel, punt |
| artifex, -ficis | handwerksman, ambachtsman |
| artifex loricarius | riemenmaker |
| artifex organorum | orgelmaker |
| armarium | arsenaal |
| arrepitius | bezeten |
| Ascensio, -nis F domini | Hemelvaart |
| Asnapium / Ganipa | Gennep |
| Aspera | Asperen |
| assator | kok |
| asserere, asserui, assertum III | beweren |
| assertio, -nis F | verklaring |
| assignare | toewijzen, aanwijzen, machtigen |
| assignatus | gemachtigde |
| Assindria | Essen (D) |
| assisia | consumptiebelasting |
| Assumptio, -nis F Mariæ | Maria ten Hemelopneming (15 aug.) |
| astare | erbij staan, erbij zijn |
| astantes | de aanwezigen |
| asthma, -tis N | astma |
| atamita | zuster van oudbetovergrootvader |
| atavia | oudbetovergrootmoeder |
| atavunculus | broer van oudbetovergrootmoeder |
| atavus | oudbetovergrootvader |
| atmatertera | zuster van oudbetovergrootmoeder |
| atnepos, -potis | kleinzoon van achterkleinkind |
| atneptis, -tis | kleindochter van achterkleinkind |
| atpatruus | broer van oudbetovergrootvader |
| atque | en |
| Atrebatum | Arras (F) |
| attestari | bevestigen, getuigen |
| attestatio de morte | verklaring van overlijden |
| attestatio de vita | verklaring van leven |
| attinentia | aanhorigheid |
| attinentiae, -iarum | toebehoren, aanhorigheden |
| attingere, attigi, attactum III | bereiken |
| attuli zie: afferre | ik heb gebracht |
| aucellator, -is | valkenier |
| auctionator, -is | handelaar, veiler |
| auctor, -is | degene die iets heeft veroorzaakt, rechtsvoorganger |
| auctor delicti | de bedrijver van een misdaad |
| auctor gentis | stamvader van een familie |
| auditor, -is | toehoorder, scholier, student |
| Augusta Trevirorum | Trier |
| Augustus | augustus |
| aula | hof |
| aulacum | tapijt |
| aulicus | van het hof, hoveling |
| Aurelia(e) | (te) Orléans |
| aurifaber | goudsmid |
| auriga | voerman |
| australis | zuidelijk |
| autem | echter |
| autumnalis | van de herfst, herfst- |
| autumnus | herfst |
| ava | grootmoeder |
| av(i)a | grootmoeder |
| avitus | van grootvader, voorvaderlijk |
| avuncula | tante aan moederskant |
| avunculus | oom aan moederskant |
| avunculus magnus | broer van grootouder aan moederskant |
| avunculus maior | broer van overgrootouder aan moederskant |
| avunculus maximus | broer van betovergrootouder aan moederskant |
| avus; plur. avi | grootvader; grootouders, voorouders |
| Ax(el)la | Axel |
| baccalaureus | geleerde, academicus |
| Baduhennae lucus | Veluwe |
| Bagalosum | Bakel (NB) |
| baiulus | besteller, drager, bode |
| baiulus lit(t)erarum | postbode |
| ballivus | baljuw |
| balneator, -is | badmeester |
| Bamestra | Beemster |
| bannum | "banne", het gedwongen gebruik van bijv. de molen van de heer |
| bannus | afkondiging |
| bannis actis | na de (drie) afkondigingen |
| bannitus | vogelvrijverklaarde, balling |
| baptisare, baptizare | dopen |
| baptizatus | gedoopt |
| baptizatorum | van de gedoopten |
| baptisma, -tis N; baptismum; baptismus | doop(sel) |
| baptismum necessitatis | nooddoop |
| Baptista | doper |
| Ioannes Baptista | Johannes de Doper, Jean-Baptiste |
| barbaricus | zijdewerker |
| barbarius, barbitonsor | barbier |
| baro, -nis | baron, vrijheer |
| baronia | baronie |
| Basilea | Basel |
| Bastonia / Bastonacum | Bastenaken (Bastogne) |
| Batavoburgium / Batavorum Oppidum | Batenburg |
| Batavodurum | Wijk bij Duurstede |
| batavoduranus | uit Wijk bij Duurstede |
| batavus | Nederlands |
| batave | in het Nederlands |
| Batavorum insula, Bat(h)ua, Betuwa | Betuwe |
| beatus | heilig (niet: zalig) |
| bedellus | pedel, gerechtsdienaar |
| begina | begijntje |
| belgicus | Nederlands, Belgisch |
| belgice | in het Nederlands |
| Belgium | Nederland, België |
| Belgium Novum | Nieuw Holland, New York |
| Bellomontium / Bellus Mons | Beaumont |
| beneficium | beneficie (inkomen van een geestelijke) |
| benedicere, benedixi, benedictum III | zegenen |
| benedictio, -nis F | zegen, inzegening |
| beneficium | weldaad, (voor)recht, beneficie (inkomen van een geestelijke), ambt |
| beneficia | weldaden, (voor)rechten, inkomsten |
| beneficium curatum | een ambt, waaraan zielzorg verbonden is |
| benevolus | welwillend |
| Bercizoma, Bercomum, Bergae ad Zomam | Bergen op Zoom |
| Bergae | Bergen (Mons) |
| Bergae Divae | Geertruidenberg |
| Berolinum | Berlijn |
| Beverovicum | Beverwijk |
| biblia | bijbel |
| bibliopola | boekverkoper |
| bidellus | pedel, gerechtsdienaar |
| biduum | twee dagen |
| bienn(al)is | tweejarig |
| binatus: binati filii | tweelingen |
| Bindrium | zie: Buscum Ducis |
| bini | twee |
| binubus | voor de tweede keer getrouwd |
| bladarius | graanhandelaar |
| bladum | graan |
| Bolsverda | Bolsward |
| bombardarius | gewerenmaker |
| bombex, -bicis | katoen |
| Bommelia | Zaltbommel |
| Bononia | Bologna |
| bonus | goed; bona ook: goederen |
| Borussia | Pruisen |
| Bosc... | zie: Busc.. |
| Brabantia, ook Bracbantum, Bratucpantus | Brabant |
| braxator, -is | brouwer |
| bredanus | van Breda |
| Brema | Bremen |
| brevis | kort |
| Brida / Briela / Helium | Den Briel |
| Brouwari portus / Bruvenhavia | Brouwershaven |
| Brugae (Flandorum), Brugis, ook Brudg... | Brugge, te Brugge |
| Bruxellae, Bruxellis | Brussel, te Brussel |
| bruxellensis | Brussels, van Brussel |
| Bullio(nium) | Bouillon |
| Burdigala | Bordeaux |
| burgensis, -is | burger |
| burgimagister, -tri | burgemeester |
| bursarius, bursator | beurzenmaker |
| Buscus Ducis / Silva Ducis / Boscoducum / Bindrium | 's-Hertogenbosch |
| cachexia | tering, tuberculose |
| cadere, cecidi, casum II | vallen; cadere ab ook: kwijtraken |
| cacaborum malleator, -is | pannengieter |
| cacubarius | kachelmaker |
| caduceator, -is | heraut; stratenmaker |
| caecus | blind |
| caelebs, -libis | vrijgezel |
| caementarius | metselaar |
| Caesar, -is | Keizer |
| caesareus | keizerlijk |
| calcarius | kalkbrander |
| calc(e/i)arius | schoenmaker |
| caldarifex, -ficis | ketelmaker |
| calefactor, -is | stoker |
| Caletum | Calais |
| calciarius | schoenmaker |
| Caletum | Calais |
| calidus | warm |
| califex, -ficis | schoenmaker |
| caligator, -is | kousen-, laarzen-, broekenmaker |
| calum(p)niare | gerechtelijk protest aantekenen tegen |
| cambiator, -is | wisselaar |
| camerarius / camerae propositus | kamerheer |
| Campi(s) | (te) Kampen |
| Campoveria / Veria / Vurnia | Veere |
| campanarius | klokkenluider |
| campus | kamp (omheind land), veld |
| campi custos | veldwachter |
| canabum | hennep |
| cancellare | doorhalen |
| candela | kaars |
| candidarius | bleker |
| canonicus | kanunnik; wereldlijk |
| cantor, -is | zanger |
| capillamentarius | pruikenmaker |
| capitulum | kapittel (college van kanunniken) |
| capsarius | dozenmaker |
| carcanum | halsijzer voor misdadigers |
| carere, carui II + abl. | missen |
| carminator, is | kaarder |
| carminum opifex, -ficis | kaardenmaker |
| carnarius | slager |
| carnifex, -ficis | slager |
| Caroloregium | Charleroi |
| carpentarius | timmerman |
| carrucarius | voerman |
| cas(s)a | huis |
| castigare | tuchtigen; (boek) corrigeren |
| Cataracta Gandavensis | Sas van Gent |
| catopt(r)icus | spiegelmaker |
| Cattorum Vicus | Katwijk |
| cauculus | potsenmaker |
| caupo, -nis | waard, herbergier |
| caupona | kroeg, herberg |
| causa | oorzaak, rechtszaak |
| causa mortis | doodsoorzaak |
| causidicus | advocaat |
| cautio, -onis F | borgtocht, onderpand |
| Carvo | Grave |
| Casandria | Cadzand |
| cedere, cessi, cessum III | wijken; overdragen |
| cel..., coel... | zie ook: cael... |
| celebrare | vieren |
| cellarium | kelder |
| cellarius | keldermeester |
| Cembum | zie: Cenebum |
| ceme- | zie: coeme- |
| Cena domini | (Maaltijd des Heren:) Witte donderdag |
| Cenebum | Gennep |
| censuarius | erfpachter |
| census, -us | cijns |
| census vicinorum | gebuurcijns |
| centenarius | honderdjarige |
| centesimus | honderdste |
| centum | honderd |
| cerdo, -nis | schoenmaker, leerlooier |
| cerevisia | bier |
| -iae coctor | bierbrouwer |
| -iae dispensator | bierverkoper, kroegbaas |
| cerdo, -nis | schoenmaker |
| certus | zeker |
| ceterus | overig |
| cetera (N plur.) | de overige dingen, de rest |
| chalcographus | kopergraveur |
| charta | papier |
| chartarius | papiermaker |
| Chattorum Vicus | Katwijk |
| chelista | violist |
| chiliarchus | opperbevelhebber, overste |
| Chilonium | Kiel (D) |
| chirotecarius | handschoenenmaker |
| chirurgus | dokter |
| choralis | koorknaap |
| chorus | koor |
| christianus | christelijk |
| christiane | op christelijke wijze |
| chymiator / chymicus | chemicus |
| cimiterium, zie: coemeterium | kerkhof |
| circa + acc. | rond, omstreeks |
| circalator | landloper |
| circinarius | hoepelmaker |
| circumcellio, -nis | rondzwervende monnik |
| Circumcisio Domini | Besnijdenis des Heren (6 jan.) |
| cist(i)arius | kisten-, kastenmaker |
| civilis | burgerlijk |
| civis, -is | burger |
| civissa | burgeres |
| civitas, -tatis | stad |
| Claraevallum | Clervaux |
| Bernardus Claraevallensis | Bernard van Clervaux |
| clarissimus | zeer vermaard |
| claudere, clausi, clausum III | (af)sluiten |
| claudus | kreupel |
| claustrarius | deurwachter |
| claustrum | klooster |
| Clausulae / Clusa | Sluis |
| clausus van claudere | gesloten |
| tempus clausum | "gesloten tijd", waarin trouwen niet mag, d.w.z. Advent en Vastentijd |
| clavarius / clavicularius | spijkersmid |
| clericus | geestelijke, geleerde, student; klerk |
| Cleva, Clevæ | Kleef, te Kleef |
| clibanarius | ovengieter |
| cloacarius | beerputgraver |
| Clusa / Clausulae | Sluis |
| clusor, -is | smid |
| coctor (cerevisiae) | (bier)brouwer |
| (placentarum) | koekenbakker |
| cocus | kok |
| coelebs zie: caelebs | vrijgezel, ongehuwd |
| coemeterium | kerkhof |
| coena | zie: cena |
| cognatio, -nis F | bloedverwantschap |
| cognatus | bloedverwant |
| cohaeres, -redis | mede-erfgenaam |
| collateralis | in de zijlijn |
| collatio, -nis F | benoeming, toewijzing |
| collector, is | belastinginner |
| Colonia Agrippina | Keulen |
| coloniensis | Keuls |
| colonus | pachter |
| colorator, -is | verver |
| comes, -mitis | graaf |
| comes palatinus | paltsgraaf |
| Haga Comitis | 's-Gravenhage |
| comitatus, -us M | graafschap; gezelschap |
| comitissa | gravin |
| commater, -tris | meter, peettante |
| commendator, oris | commandeur |
| commissio, -nis F | opdracht, toestemming |
| commorari | verblijven, wonen |
| commorans, -ntis | verblijvend, wonend |
| communio, -nis F | communie |
| communis | gemeenschappelijk; gewoon |
| communista | gemeentedienaar |
| communitas, -tatis F | gemene gronden, gemeente |
| compactor (librorum) | (boek)binder |
| comparare | verschijnen; kopen |
| compater, -tris | peter, peetoom |
| competere, competivi, competitum III | toekomen |
| compos + gen. | in het bezit van |
| computare | rekenen |
| concessio, -nis F | afstand (die men doet) |
| Conceptio Mariæ | Maria Ontvangenis (8 dec.) |
| concilium | concilie |
| iuxta concilii Tridentini decreta | volgens de besluiten van het concilie van Trente |
| concordare | overeenkomen (kopie met origineel) |
| concubinatus, -us | samenwonen buiten huwelijk |
| condemnare | veroordelen |
| condicio, -nis F (vaak: conditio) | voorwaarde; toestand, beroep |
| sub condicione | onder voorwaarde (dopen: na een nooddoop) |
| sub hac condicione | onder deze voorwaarde |
| condicta | bruid |
| condictus | bruidegom |
| condimentarius | kruiden-, specerijenhandelaar, drogist |
| conducere, conduxi, conductum III | huren |
| conducticius | dagloner |
| conductus, -us | geleide |
| condus | keukenmeester |
| confector, -is | maker van |
| confector laterorum | dakpannenmaker |
| conferre, contuli, collatum | toewijzen |
| confessio, -nis F | biecht |
| conficere (-io), confeci, confectum III | (op)maken |
| confinis | aangrenzend |
| confinium | aangrenzend gebied |
| confirmatus | gevormd |
| confirmatorum | van de gevormden |
| confiteri, confessus sum | bekennen, biechten |
| confessus | na te hebben gebiecht |
| Confluentia | Koblenz |
| congeneralis | verwant |
| coniugare | in het huwelijk verbinden |
| coniugatio, -nis F | huwelijk |
| coniugatus | gehuwd |
| coniugialis | huwelijks- |
| coniugis van coniunx | van de echtgeno(o)t(e) |
| coniugium | huwelijk |
| coniugum van coniunx | van de echtgenoten |
| coniunctio, -nis F | verbintenis, huwelijk; verwantschap |
| coniungere, coniunxi, coniunctum III | verbinden |
| matrimonio coniungere | in de echt verbinden |
| matrimonio coniunxi | ik heb in de echt verbonden |
| matrimonio coniuncti | in de echt verbonden, getrouwd |
| coniu(n)x, -iugis | echtgeno(o)t(e) |
| conlugum | van de echtgenoten |
| con(n)ubium | huwelijk |
| consanguineus | bloedverwant |
| consanguinitas, -tatis F | bloedverwantschap |
| consanguinitatis impedimentum | het beletsel, gevormd door bloedverwantschap |
| consensus, -us M | toestemming |
| consensu parentum | met toestemming van de ouders |
| de meo consensu | met mijn toestemming |
| consentio, -nis F | toestemming |
| consiliarius | raad, raadsheer |
| consilium | raad |
| consobrina | nicht, kind van zuster |
| consobrinus | neef, kind van zuster |
| conspicillarius | brillenmaker |
| consuetus | gebruikelijk |
| consul, -is | schout, raadsheer, senator, burgemeester |
| continere, continui II | omvatten |
| contionator, -is | prediker, pastoor |
| contra + acc. | tegen |
| contrahere, contraxi, contractum III | sluiten (bijv. huwelijk) |
| contrapignus, -noris N | onderpand |
| contumacia | verstek, weerspannigheid |
| contumax, -macis | die niet komt opdagen bij een rechtzaak |
| conventualis, -is | kloosterling |
| conventus, -us | klooster, convent |
| convertere, conversi, conversum III | bekeren |
| conversus | bekeerd |
| convicinus | buur |
| coopertor, -is | dakdekker |
| copula | band |
| copulare | trouwen, in de echt verbinden |
| copulatio | huwelijksvoltrekking |
| coram + abl. | ten overstaan van, aan, in het bijzijn van |
| corbo, -nis | mandenvlechter |
| cordarius | touwmaker, touwslager |
| cordifex, -ficis | touwslager |
| Coriovallum / Huleri | Heerlen |
| corpus, -poris N | lichaam, lijk |
| Corpus Christi | Sacramentsdag |
| corrigator, -is / corrigiarius | gordel-, riemenmaker |
| Cortracum / Cutracum | Kortrijk |
| costa | rib; vrouw |
| Covordia | Coevorden |
| creator, -is | schepper, de Schepper |
| creditum | het verschuldigde, vordering |
| criminalis (causa) | straf-(zaak) |
| cui zie: qui | aan wie, waaraan |
| cuius | zie qui - wiens, wier, van welke |
| culcit(r)arius | pijenmaker |
| cultellarius | messensmid |
| cum + abl. | met |
| cuparius | kuiper |
| cupendinarius | koekenbakker |
| cuprarius | kopersmid |
| cura | zorg |
| cura animarum | zielzorg |
| curandus/a | pleegzoon/pleegdochter, pupil |
| curare | zorgen voor |
| curator, -is | voogd; curator |
| curatus | pastoor, belast met zielzorg (cura animarum, curia) |
| beneficium curatum | een ambt, waaraan zielzorg verbonden is |
| curia | hof; raadhuis; zielzorg |
| currarius (faber) | wagenmaker |
| cursor, -is | bode |
| custos, custodis | bewaker, koster |
| Cutracum / Cortracum | Kortrijk |
| Dammona / Damum | Appingedam |
| dare, dedi, datum | geven |
| datum | (uit)gegeven, dag van uitgifte, datum |
| dato | op de dag van uitgifte |
| de dato | van/op de dag |
| Daventria(e) | (te) Deventer |
| de + abl. | over, van(af) |
| de consensu | met toestemming |
| debere, debui, debitum II | moeten; verschuldigd zijn |
| debilitas, -tatis F | gebrekkigheid |
| debilitate senectutis | door zwakheid, veroorzaakt door ouderdom |
| debitum | schuld, verplichting |
| debitus | verplicht, verschuldigd |
| decanatus, -us | decanaat |
| decanus | deken |
| decedere, decessi, decessum III | vertrekken, sterven |
| decem | tien |
| December, Decembris | december, van december |
| decemvir, -i | lid van een college van tien raadsheren |
| decennis | tienjarig |
| decima | tiende (kerkelijke belasting) |
| decimus | tiende |
| circa decimam antemeridianam | rond tien uur 's morgens |
| declarare | verklaren |
| declaravit se scribere non posse | hij/zij verklaarde niet te kunnen schrijven |
| decollare | onthoofden |
| decretum | beslissing |
| dedi, zie dare | ik heb gegeven |
| deesse, defui | afwezig zijn, missen |
| deferre, detuli, delatum | brengen |
| definitivus | definitief, eind- |
| definitiva (sententia) | eindvonnis |
| defungi, defunctus sum III | overlijden |
| defunctus/a | overleden M/F |
| defunctorum | van de overledenen |
| deglubitor | vilder |
| dei zie: deus | van God |
| deinde | vervolgens |
| delatus van deferre | gebracht |
| Delf... | zie: Delph... |
| deliberare | overleggen; (af)leveren |
| delictum | misdaad |
| delineator | tekenaar |
| Delphi(Batavorum) / Delph(i)um | Delft |
| denarius | penning |
| denatus | gestorven |
| deo zie: deus | God (dat./abl.) |
| deservitor, -is | waarnemend pastoor |
| designare | aanwijzen |
| destitutus (sensibus) | (van zijn zinnen) beroofd |
| desunt van deesse | zijn afwezig |
| detuli van deferre | ik heb gebracht |
| deus, dei | God |
| pro deo | gratis (om Godswil) |
| devotus | vroom |
| filia/virgo devota | geestelijke dochter/maagd, kwezel, klopje |
| dicere, dixi, dictum | zeggen |
| dixi, dixit, dixerunt | ik zei, hij/zij zei, zij zeiden |
| dicitur | wordt gezegd, wordt genoemd |
| dictus | gezegd, genoemd |
| dictum (est) | (er is) gezegd |
| dies, diei M, gen. plur. dierum, abl. diebus | dag |
| ... dierum | van .. . dagen |
| dies natalis | geboortedag |
| digitalarius | vingerhoedenmaker |
| dignus + abl. | waard(ig) |
| dimidium | helft |
| dimidius | half |
| dimissoriales, litterae ~ | geloofsbrieven |
| dioecesis F | bisdom |
| discretus | verstandig |
| discutire , discussi, discussum | betwisten |
| discussio, -nis F | het betwisten (van een vordering) |
| dispensare | dispensatie verlenen |
| dispensatio, -nis F | dispensatie, ontheffing |
| divinus | goddelijk |
| divini verbi minister (D.V.M.) | bedienaar des goddelijken woords, predikant |
| divisio, -nis F | verdeling |
| doctor utriusque iuris | doctor in de beide rechten (wereldlijk en kerkelijk) |
| doctus, doctissimus | geleerd, zeergeleerd |
| doliarius | vatenmaker, kuiper |
| domicella | juffrouw |
| domina | vrouw(e) |
| dominella | juffrouw |
| dominica | zondag |
| dominium | domein |
| dominus (anno domini) | heer (in het jaar des Heren) |
| domistadium | hofstede |
| domus F IV | huis |
| ad domum | aan huis (dagvaarding, aanzegging) |
| domum ook | naar huis |
| donatio, -nis F | schenking |
| Dordracum, Dordraci | Dordrecht, te ~ |
| dorsum | rug(zijde) |
| Dotecum | Doetinchem |
| Drusoburgum | Doesburg |
| dubium | twijfel |
| ducatus, -us | hertogdom |
| ducenti, -esimus | tweehonderd(ste) |
| Dudmala / Dumella | Dommel |
| dulciarius | suikerbakker |
| dum | terwijl |
| duo | twee |
| duodecennis | twaalfjarig |
| duodecim | twaalf |
| duodecimus | twaalfde |
| Ad Duodecimum | Dodewaard |
| duplex, -plicis | dubbel, twee keer |
| Durninum | Deurne |
| duumvir, -i | lid van een college van twee (burgemeesters) |
| dux, ducis | hertog |
| Silva/Buscum Ducis | 's-Hertogenbosch |
| e | zie: ex |
| Eboracum | York |
| Eburacum Novum | New York |
| ebursator | betaalmeester |
| ecclesia | kerk |
| ecclesie minister | dienaar van de kerk: pastoor, predikant |
| ecclesiastis | geestelijke |
| edere, edidi, editum III | uiten; uitgeven (boek) |
| effestucando resignare | "met de halm (halmelings) vertiën", door middel van de halm afstand doen |
| ei zie: is | aan hem, aan haar, eraan, zij (meervoud) |
| Eindovia | Eindhoven |
| eius zie: is | zijn, van hem, haar, van haar, ervan |
| eiusdem zie: idem | van de/hetzelfde |
| elapsus (van elabi) | afgelopen |
| elemosyna | aalmoes |
| Embdae, Embdis | (te) Emden) |
| emissio (secunda) | (tweede) druk |
| emittere, emisi, emissum III | uitgeven, publiceren |
| emptor, -is | (in)koper |
| Enchusa | Enkhuizen |
| enim | immers, namelijk |
| eodem zie: idem | door/in dezelfde/hetzelfde |
| ephipp(i)arius | zadelmaker |
| ephorus | voorzitter |
| episcopalis | bisschoppelijk |
| episcopus | bisschop |
| eques, equitis | ridder, ruiter |
| magister equitum | ritmeester |
| equicida | paardenslager |
| equicius | paardenhandelaar |
| ergastularius | tuchthuismeester |
| esse, fui | zijn |
| est, sunt | (hij/zij) is, (zij) zijn |
| erat, erant | (hij/zij) was, (zij) waren |
| fuit, fuerunt / fuere | (hij/ zij) was/is geweest, (zij) waren/zijn geweest |
| et | en, ook |
| etiam | ook |
| ex | uit, sinds, tengevolge van, op grond van |
| exactor | belastinginner |
| examinator iuste mensure | ijkmeester |
| excoriator | leerlooier |
| excudere, excudi, excusum | drukken (boek) |
| exequiae | uitvaart |
| exeuntium | zie: exire |
| exhaustus | uitgeput |
| eximius | voortreffelijk |
| exire, exii, exitum | uitgaan, verlaten |
| exeuntium sacramenta | de sacramenten der stervenden |
| exnunc | vanaf nu |
| expensum | uitgave |
| expirare | de laatste adem uitblazen |
| expositus/a | vondeling(e) |
| expressus | uitdrukkelijk |
| exsequiae (ook exequiae) | uitvaart |
| extensor | uitrekker (folterknecht) |
| extinctus | overleden |
| extra + acc. | buiten |
| extraneus | van buiten, vreemdeling |
| extraordinarius | buitengewoon |
| extremus | laatst, uiterst |
| extremis (prae)munitus | voorzien van de laatste sacramenten |
| extunc | sindsdien |
| faber, -bri | handwerksman, smid |
| fabricator, -is | maker, fabrikant |
| facere (-io), feci, factum | maken, doen |
| facit | (boekhouding) maakt, bedraagt |
| fecit | hij/zij heeft gemaakt |
| facies | gezicht |
| in facie ecclesiæ | ten overstaan van de kerk |
| Falconis Mons | Valkenburg |
| falsarius | vervalser |
| famella | dienstmaagd |
| famellus | knecht, bediende |
| famula | dienstmaagd |
| famulus | knecht, bediende |
| farina | meel |
| farinarius | meelverkoper |
| fartor | worstenmaker |
| fatuus | onnozel |
| febris, is F (abl. febri) | koorts (door koorts) |
| Februarius, Februarii | februari, van februari |
| Felua / Velua | Veluwe |
| femella | vrouw |
| fere | bijna |
| feretrum | baar |
| feria | (feest)dag |
| feria prima, secunda etc. | zondag, maandag etc. |
| ferrarius | ijzer- |
| ferre, tuli, latum | dragen, brengen, zeggen |
| ut ferunt, ut fertur | zoals ze zeggen, zoals men zegt |
| festum | feest |
| fibula | speld |
| fideicommissio | erfstelling over de hand |
| fideiussio, -nis F | borgstelling, borgtocht |
| fides, -ei | geloof |
| fide dignus | betrouwbaar |
| figulus | pottenbakker |
| filia | dochter |
| filia devota | geestelijke dochter, kwezel, klopje |
| filialis | hulpkapel, hulpkerk |
| filiaster, -tri | stiefzoon, schoonzoon |
| filiastra | stiefdochter |
| filiola | dochtertje |
| filiolus | zoontje |
| filius | zoon |
| finis, -is M/F | einde |
| fiscus | kas, staatskas |
| fistularius | pijper |
| Flandr(i)a | Vlaanderen |
| flandrensis / flamingus | Vlaams |
| flebotomarius | aderlater |
| Fles(s)inga | Vlissingen |
| Flevo | Urk |
| Flevolandia | Vlieland |
| Florentia | Florence |
| florenus | gulden |
| Fluetum | Vleuten |
| focaria | keukenmeid |
| focarius | keukenjongen |
| folium | bladzijde |
| fons, fontis M | bron, doopvont |
| forma | vorm |
| fortasse | misschien |
| forum | markt |
| Franechera(e) | (te) Franeker |
| frater, -tris | broer |
| frenarius | riemenmaker |
| frigidus | koud |
| Frisia | Friesland |
| frisius / friso, -nis | Fries |
| fructus, -us M | vrucht, inkomen |
| frumentarius | korenhandelaar |
| frumentum | koren |
| fuit; fuere, fuerunt zie esse | perf. v. esse: hij was; zij waren |
| fullo, -nis | volder |
| fulmen, -minis N; fulmine tactus | bliksem; door de bliksem getroffen |
| funarius | touwslager |
| fundus | landgoed |
| furnarius | ovenmaker |
| fusor | gieter (beroep) |
| fusor campanarum | klokkengieter |
| galgiator, -is | laarzenmaker |
| gallicus | Frans |
| gallice | in het Frans |
| Galopia | Gulpen |
| gama | dame |
| Gandavum / Gantum | Gent (B) |
| gandavensis | van Gent |
| Ager / Cataracta Gandavensis | Sas van Gent |
| ganea | hoer |
| gangredo, -dinis F | kanker |
| Ganipa | Gennep |
| Gannita | Gent (Gld NL) |
| Gantum / Gandavum | Gent (B) |
| garcifer, -i | kok, keukenjongen |
| garcio, -nis | knecht |
| Gaudanum / Gouda / Golda / Tergum | Gouda |
| Gel(d)ria | Gelderland |
| gemelli, gemellae | tweelingen, M & F |
| gemini, geminae | tweelingen, M & F |
| gemmarius | juwelier |
| gener, -i | schoonzoon |
| generalis, (bijwoord) generaliter | algemeen, in het algemeen |
| generalis militiae praefectus | generaal |
| generosus | weledelgeboren |
| gens, gentis F | familie, volk |
| genus, generis N | geslacht, soort |
| generis masculini, feminini | van het mannelijk, vrouwelijk geslacht |
| germana | zuster |
| Germania | Duitsland |
| germanus | broeder |
| Gertrudis: Sanctæ Gertrudis Mons | Geertruidenberg |
| gnanus | dwerg |
| Goderea | Goeree |
| Gorichemium / Gorcomium | Gorinchem |
| Gouda / Golda / Gaudanum / Tergum | Gouda |
| gradus, -us | graad (van bloedverwantschap) |
| gradus collateralis | verwantschapsgraad in zijlijn |
| gradus mixtus | gemengde verwantschapsgraad |
| gratia | gunst, genade |
| Gravia, Graviae | Grave, te Grave |
| gravidus | zwanger |
| gravitas, -tatis F | gewicht; zwangerschap |
| greffiarius | griffier |
| gruta | gruit (kruidenmengsel om bier van te maken) |
| grutarius | gruitmeester |
| gubernator | bestuurder |
| Gulia / Gullus | Geul |
| Gulles | Gooi |
| habere, habui, habitum II | hebben, houden, verkrijgen |
| habito ... , habitis .. . | na het verkrijgen van .. . |
| habitare; habitans, -ntis | wonen; wonend, inwoner |
| haemorragia | bloeding |
| haeres | zie: heres |
| Haga Comitis / Comitum | 's-Gravenhage |
| hagensis | Haags |
| Han(n)onia / Han(n)ovia / Han(o)govia | Henegouwen |
| hanoniensis etc. | Henegouws |
| Harderovicum | Harderwijk |
| Harlemum | Haarlem |
| Hasseletum | Hasselt (NL & B) |
| hebdomas, -madis F | week |
| ... hebdomadum | van ... weken |
| Helium zie Brida | Den Briel |
| here | gisteren |
| hereditarius | erfelijk |
| hereditas, plur. -tates | erfenis, erfgoederen |
| census hereditatis | erfpacht |
| heres, heredis | erfgenaam |
| Herpina | Herpen |
| hesternus | van gisteren |
| hibernalis | van de winter, winter- |
| hic | hier |
| hic, haec F, hoc N | deze, dit |
| huius | van deze, van dit; dezer, van deze maand |
| huius modi | van deze aard, dergelijk |
| hoc die, hoc anno | op deze dag, dit jaar |
| ad hoc | te dien einde, hiertoe |
| hiems, hiemis M | winter |
| Hlara | Laren (NH) |
| hodie | heden, vandaag |
| homo, hominis | mens |
| honestas, -tatis F | eerbaarheid |
| honestus | eerzaam, ook: "van stand" |
| hora | uur |
| duodecim horarum | van twaalf uren |
| Horna (Westfrisiorum) | Hoorn |
| horreum | schuur |
| hortus | tuin |
| hospes, -pitis | gastheer, waard |
| Hreni / Rhena | Rhenen |
| huiadem | alhier |
| huiades | mensen van hier |
| huius zie: hic | van deze |
| huiusmodi | van deze aard, dergelijk |
| Huleri / Coriovallum | Heerlen |
| humanus | menselijk |
| humare | begraven |
| Husuduna | Huizen (NH) |
| hydropisis | waterzucht |
| iacere, iacui II | liggen |
| iam | al, reeds |
| Ianuarius, Ianuarii | januari, van januari |
| ibidem | op dezelfde plaats, aldaar |
| idem, eadem F | dezelfde, hetzelfde |
| eiusdem | van dezelfde, van hetzelfde |
| eodem anno | in hetzelfde jaar |
| ignarus | onwetend, niet kunnende |
| ignotus | onbekend |
| ille, illa F, illud N | hij, zij, dat, die |
| illegitimus | onwettig |
| illicitus | ongeoorloofd |
| illius zie: ille | van hem, van haar, van die |
| illuminator | illustrator |
| illustrissimus dominus | (titel) zeer illustere heer |
| imbecillis | zwak |
| impedimentum | (huwelijks)beletsel |
| impensum | uitgave (geld) |
| impensis + gen. | op kosten van .. . |
| imperium | bevel; keizerrijk |
| Sacrum Romanum Imperium | het Heilige Roomse Rijk |
| Imperium Noviomagense | het Rijk van Nijmegen |
| impertire | toewijzen, toekennen, verlenen |
| impertiri solitus | die gewoonlijk verleend wordt |
| impetitio, -nis F | aanspraak |
| impregnatio, -nis F | zwangerschap |
| impressor, -is | drukker |
| imprimere, impressi, impressum III | drukken |
| impressum est apud ..., imprimebat ... | is gedrukt bij ... |
| improles | zonder kinderen |
| improvisus | onvoorzien |
| impubes | niet volwassen, onmondig |
| incantator | tovenaar |
| incertus | onbekend, onzeker |
| incerti patris | van wie de vader onbekend is |
| incestum | bloedschande |
| incisor (pannorum) | snijder (van doeken, textielhandelaar) |
| inclusa | kluizenaarster |
| inclusus | kluizenaar |
| incognitus | onbekend |
| incola M | inwoner |
| indemnitas, -tatis F | schadeloosstelling |
| infans, -ntis | kind, zuigeling |
| infantia | kindertijd, kinderjaren |
| infantulus | zuigeling |
| infirmitas, -tatis F | ziekte |
| infirmus | ziek |
| infirmorum sacramenta | de sacramenten der zieken |
| inflammatio, -nis F | ontsteking |
| informator, -is | huisleraar |
| infra | beneden, onder |
| infrascriptus | ondergeschreven, ondergetekende |
| inire, ini(v)i, initum | ingaan, (huwelijk) aangaan |
| innocens, -ntis | onschuldig |
| innuptus | ongetrouwd |
| inopinatus | onverwachts |
| insanabilis | ongeneselijk |
| insania | waanzin |
| insanus | waanzinnig |
| inscribere, inscripsi, inscriptum | inschrijven |
| instantia | aandrang |
| institor, -is | koopman, handelaar |
| instrumentum | akte |
| inter + acc | tussen, onder |
| interest | het is van belang |
| quorum interest | van degenen, die het aangaat |
| interstitium | tijd tussen de afkondigingen |
| intestatus, ab intestato | zonder testament |
| intimare | dagvaarden |
| intronisare | trouwen |
| inunctus | ongezalfd |
| invenire, inveni, inventum | vinden |
| inventus | gevonden |
| inventarium | boedelbeschrijving |
| investire | bekleden (met een ambt) |
| Ipra(e) / Ipretum | Yperen |
| is M, ea F, id N | hij, zij, het, die, dat |
| eius | van hem, zijn, van haar, haar, ervan |
| eo, quod | daarom, omdat; daardoor, doordat |
| Isala | IJssel |
| Isalandia / Sallandia | Salland |
| iudex, iudicis | rechter |
| iudicium | gerecht, rechtbank; oordeel |
| iugerum | morgen (opp. maat) |
| Iugila / Gulia / Gullus | Geul |
| Iulius, Iulii | juli, van juli |
| iungere, iunxi, iunctum | verbinden |
| matrimonio iuncti sunt | zij zijn in de echt verbonden |
| Iunius, Iunii | juni, van juni |
| iuramentum | eed |
| iurare | zweren |
| iuratus | onder ede; beëdigd |
| ius, iuris N | recht; gerecht |
| iura soluta sunt | de rechten zijn betaald |
| iuris consultus, iurisconsultus | rechtsgeleerde, advocaat |
| ius patronatus | benoemingsrecht |
| utriusque iuris doctor | doctor in beide rechten (kerkelijk & wereldlijk) |
| iusticiarius | rechter |
| iuvenis, -is | jongeman, vrijgezel |
| iuxta + acc | naast, volgens |
| labi, lapsus sum III | vallen, uitglijden |
| labor, -is M | arbeid |
| laborare | werken, lijden aan (een ziekte) |
| laedere, laesi, laesum | kwetsen |
| Laica / Lecca | Lek |
| laicus | leek |
| languor, -is M | zwakte, ziekte |
| laniatorium | slachthuis |
| lanifilator, -is | wolspinner |
| lanifilitrix, -tricis | wolspinster |
| lanio, -nis | slager |
| lanitonsor, -is | wolscheerder |
| lapicida | steenhouwer |
| lapsus van labi | gevallen, uitgegleden |
| later, -is | baksteen |
| latifex, latrifex, -ficis | steen-, pannenbakker |
| latus, lateris N | zijde, bladzijde |
| latus van ferre | gebracht, gedragen |
| (summa) lateris | (boekhouding) het totaal van de bladzijde |
| Laurum / Lerdanum | Leerdam (Laurum eig. Woerden) |
| Lecca / Laica | Lek |
| lector, -is | lezer; leraar |
| lectori salutem | den lezer heil |
| lectus | bed |
| Ledi / Lyra / Nevesdum | Lier |
| legare | legateren |
| legitimus | wettig |
| Leida / Lugdunum Batavorum | Leiden |
| leodiensis | Luiks, van Luik |
| Leodium | Luik |
| Leovardia / Livardia | Leeuwarden |
| Lerdanum / Laurum | Leerdam (Laurum eig. Woerden) |
| lethargus | slaapziekte |
| levare | opheffen |
| levantes | doopheffers |
| levis | licht |
| lex , legis F | wet |
| liber, -i | vrij, ongehuwd, vrijgezel |
| liberi, -orum | kinderen |
| liber, libri | boek |
| liber rationum | huishoudboek, familiekroniek |
| libra | pond; weegschaal; waag |
| libraria | bibliotheek |
| librarium | waag; bibliotheek |
| librarius | schrijver; boekverkoper; waagmeester |
| licentia | toestemming, vergunning; universitaire graad, recht gevend om les te geven |
| de mea licentia | met mijn toestemming |
| licentiatus | licentiaat, de "licentia" bezittend |
| utriusque iuris licentiatus | licentiaat in de beide rechten (Romeins en kerkelijk) |
| ligator, -is | boekbinder |
| ligius | door leeneed verbonden |
| homo ligius | leenman, vazal |
| dominus ligius | leenheer |
| ligatus/a | echtgenoot |
| lignarius, faber lignarius | timmerman |
| lignum | hout |
| linea | lijn |
| linea collateralis | zijlijn (verwantschap) |
| Linga | Linge |
| linifex, -ficis | linnenwever |
| lis, litis F | proces |
| litterae, -arum (v. meerv.) | brief, akte, oorkonde |
| Livardia / Leovardia | Leeuwarden |
| lixa | kok, zoetelaar, marketenter |
| locus | plaats |
| loco + gen. (cuius loco) | in plaats van (in wiens/wier plaats) |
| locum tenens | stadhouder; luitenant |
| Londinium, Londinii | Londen, te Londen |
| longus | lang, ver |
| longe | ver (bijw.), verreweg |
| Longa Aqua | Linge |
| lorarius | zadelmaker |
| lotrix, lotricis | wasvrouw |
| Lovinium / Lovania | Leuven |
| lucus | woud |
| Ludovicus | Lodewijk, Louis |
| ludus | spel, school |
| ludimagister | schoolmeester |
| Lugdunensis | van Lyon of Leids |
| Lugdunum | Lyon |
| Lugdunum Batavorum, Lugduni Batavorum | Leiden, te Leiden |
| Lutetia, Lutetiae (Parisiorum) | Parijs, te Parijs |
| lutheranus | luthers |
| Lyra / Ledi / Nevesdum | Lier |
| macellarium | vleesmarkt |
| macellarius | slager |
| machinator, -is | ingenieur |
| Machlinium | Mechelen |
| macies | magerheid, schraalheid |
| magister, -stri | meester |
| magister burgensis | burgemeester |
| magister civium | burgemeester |
| magister coquinae | keukenmeester |
| magister equitum | ritmeester |
| magister in legibus | meester in de rechten |
| magister in artibus | meester in de "vrije kunsten" |
| ludi magister | schoolmeester |
| magnus | groot |
| maior, -is | groter |
| Maius, Maii | mei, van mei |
| majorennis, -is | meerderjarig |
| malignus | boosaardig |
| malleator | smid |
| mamburnus | voogd etc., zie mundiburdus |
| Manarmanis Portus | Zoutkamp |
| mane | 's morgens vroeg |
| mango, -nis | paardenhandelaar |
| mansio, -nis | landgoed, hoeve |
| mansionarius | horige |
| mansionile | hofstede |
| mansus | hoeve (ook opp. maat) |
| marca | mark |
| marc(h)io, -nis | markgraaf, markies |
| marchisia | markiezin |
| marchisus | marchio |
| marechallus | maarschalk |
| margo, marginis N | marge |
| in margine | in de marge |
| marinarius | zeeman |
| marita | bruid, echtgenote |
| maritata | getrouwd |
| Mars(a)na | Meersen |
| Martius, Martii | maart, van maart |
| masculinus | mannelijk |
| masculini generis / sexus | van het mannelijk geslacht |
| masculus | mannelijk, jongen |
| Maseca / Maslarium | Maaseyk |
| massarius | rentmeester, meier ( vilicus) |
| mater, matris | moeder |
| matris | van de moeder |
| maternus | van moederskant |
| matertera | tante aan moederskant |
| matertera magna | zuster van grootouder aan moederskant |
| matertera maior | zuster van overgrootouder aan moederskant |
| matertera maxima | zuster van betovergrootouder aan moederskant |
| Matilo | Rijnsburg |
| matricularius | koster |
| matrimonium (inire, contrahere) | huwelijk (sluiten) |
| matrimonium ini(v)erunt, contraxerunt | zij sloten een huwelijk |
| matrimonio (con)iuncti sunt | zij zijn in de echt verbonden |
| matrimus | van wie de moeder nog leeft |
| matrina | meter |
| matrona | getrouwde vrouw, huisvrouw |
| matruela | nicht: dochter van de zuster van de moeder |
| matruelis | neef: zoon van de zuster van de moeder |
| maturus | vroeg |
| matutinus | ochtend-, na middernacht |
| maximus | grootst, zeer groot |
| me | mij (acc. of abl.) |
| mecum | met mij |
| mechanicus | handwerksman |
| Medemelacum | Medemblik |
| medietas, -tatis F | helft |
| Medioburgum | Middelburg |
| medius | midden |
| media nocte | om middernacht |
| memoria | herinnering, nagedachtenis |
| beatæ (piæ) memoriæ | zaliger nagedachtenis |
| mens, mentis F | geest |
| insanæ mentis, insana mente | met een krankzinnige geest, krankzinnig |
| mensa | tafel (ook voor uitdeling aan armen); wisselbank |
| mensa Sancti Spiritus | armenhuis |
| mensis, -is m | maand |
| sex mensium | van zes maanden |
| menstruus | maandelijks, van een maand (oud) |
| mensura | maat, gemet (opp. maat) |
| mentionare | vermelden |
| mercator, -is | koopman |
| mercenarius | dagloner, gehuurd |
| meretrix, -tricis | hoer, ongehuwde moeder |
| meridianus | van de middag, 's middags |
| meridies (ante-, post meridiem) | middag (voor, na de ~) |
| Merivido | Merwede |
| meus M, mea F, meum N | mijn |
| mihi | aan mij |
| miles, -itis | soldaat |
| miles aurei velleris | ridder van het Gulden Vlies |
| mille(simus) | duizend(ste) |
| minister, -tri | dienaar |
| divini verbi minister (D.V.M.) | bedienaar des goddelijken woords, predikant |
| ecclesie minister | dienaar van de kerk: pastoor, predikant |
| ministerium | dienst (als predikant) |
| minor, -is | minder; minderjarig |
| minorennis | minderjarig |
| minutor, -is | aderlater |
| miser, -i | ongelukkig, ellendig |
| missa | mis |
| mixtus | gemengd (bloedverwantschap |
| modicus | matig, bescheiden |
| modius | mud |
| modo | onlangs; mits; slechts; abl. van modus |
| modus | wijze, manier, maat |
| molendinarius | molenaar |
| molendinum | molen |
| molitor, -is | molenaar |
| Monachodamum | Monnikendam |
| monachus | monnik |
| monasterium | klooster |
| monialis | non |
| moram gerere | zich ophouden |
| morbus | ziekte |
| morbo | door een ziekte |
| moribundus | stervend |
| moribundorum sacramenta | de sacramenten der Stervenden |
| mors, mortis F | de dood |
| dies mortis | dag van overlijden |
| mortalis,-is; mortaliter (laesus) | dodelijk (gewond) |
| mortuus | dood, overleden(e) |
| mos, moris m (de more) | gewoonte (volgens de gewoonte) |
| Mosa | Maas |
| Mosæ Traiectum, Mosæ Traiecti | Maastricht, te Maastricht |
| mosætraiectensis | uit Maastricht |
| M(o)uda | Muiden |
| mulier, -is | vrouw |
| multor, -is | molenaar |
| multus | veel |
| mundiburdus | voogd, gevolmachtigde, curator van minderjarige, vrouw of geestelijke (momboor, momber); Heilige Geestmeester, armenmeester |
| munitus (extremis sacramentis) | voorzien van (de laatste sacramenten) |
| murarius | metselaar |
| mutus | stom |
| nam | want |
| nanus | dwerg |
| nasci, natus sum III | geboren worden |
| nativitas, -tatis F | geboorte |
| nativus | geboortig |
| naturalis | natuurlijk (onwettig kind) |
| natus | geboren, zoon, F nata dochter |
| nauta | schipper, zeeman |
| navis, -is | schip (ook van de kerk) |
| nec non | en eveneens |
| necessarius | nodig |
| necesse est | het is nodig |
| necessitas, -tatis | noodzaak, nood |
| in necessitate baptisatus | met een nooddoop gedoopt |
| nemus, nemoris N | woud, bos |
| Neom... | zie: Noviom... |
| neonatus | pasgeboren |
| neosponsi | de jonggehuwden |
| nepos, nepotis | kleinzoon, nakomeling |
| neptis, -is | kleindochter |
| nesciens (scribere) | onwetend, niet kunnende (schrijven) |
| nescius | onwetend, onkundig |
| netor, -is | spinner |
| netrix, netricis | spinster |
| Nevesdum / Ledi / Lyra | Lier |
| nobilis | edel, van adel |
| nobilissimus | zeer edel |
| nocturnus | van de nacht, 's nachts |
| Noda | Grebbe |
| nomen, -minis N | naam |
| (in) nomine | in, uit naam van |
| nominare | noemen |
| nominari | genoemd worden, heten |
| nonagenarius | negentigjarig |
| nonagesimus | negentigste |
| nondum | nog niet |
| nongentesimus | negenhonderdste |
| nonus | negende |
| Nortga | Noordwijk |
| notarius | notaris |
| nothus | bastaard, onecht |
| novalis (ager) | onontgonnen, braak(land) |
| decima novalis | tiende op onontgonnen land |
| novellus | beginneling |
| novem | negen |
| November, Novembris | november, van november |
| novennis | negen jaar oud |
| noverca, novercus | stiefmoeder, stiefvader |
| Noviomagensis | Nijmeegs |
| Noviomagus / Neomagus etc. | Nijmegen |
| Imperium Noviomagense | het Rijk van Nijmegen |
| nunc | nu |
| nuntius | (gerechts)bode |
| nuper | onlangs |
| nuptiae, -iarum | bruiloft, huwelijk |
| nurus, -us | schoondochter |
| nutriens (ancilla) | voedend (min) |
| obire, obii, obitum | overlijden |
| obiit | (hij/zij) is overleden |
| obitorium | dodenboek |
| obligatio, -nis F | verplichting |
| obrutus | begraven |
| obseques, obsequiae | plechtige uitvaartdienst |
| observare | in acht nemen |
| observandis observatis | met inachtneming van de regels |
| obstare, obstiti, obstitum | in de weg staan |
| non obstante impedimento | zonder dat er een beletsel is |
| obstetrix, -tricis | vroedvrouw |
| obtinere, obtinui, obtentum II | verkrijgen |
| obtenta dispensatione | na dispensatie te hebben verkregen |
| occidere, occidi, occisum | doden, vermoorden |
| occidentalis | westelijk |
| octo, octavus | acht, achtste |
| octennis | achtjarig |
| octingenti, -tesimus | achthonderd(ste) |
| October, Octobris | oktober, van oktober |
| octogenarius | tachtigjarig |
| octoginta, octogesimus | tachtig(ste) |
| oeconomus | huismeester |
| officialis | een functie bekledend, beambte |
| officina | werkplaats, fabriek, winkel, drukkerij |
| officium | ambt |
| ex officio | op grond van zijn ambt |
| oleum | olie, oliesel |
| olim | vroeger |
| omnis, -is, plur. omnes, omnium, omnibus | al, geheel, alle(n) |
| omni modo | op elke manier |
| onus, oneris N | last |
| operarius | handwerksman, werkman |
| operarius scriniarius | schrijnwerker |
| opificium | handwerk, beroep |
| oppidanus | stedeling, burger |
| oppidum | stad |
| opus, operis N | werk |
| opus est | het is nodig |
| ad opus + gen. | ten behoeve van |
| oratorium | kerk |
| orbatus ab | beroofd van |
| orbitas | weesschap, kinderloosheid |
| orbus | wees |
| ordinare | opstellen |
| ordinarius | gebruikelijk |
| organum | orgel |
| orientalis | oostelijk |
| origo, originis F | oorsprong, afkomst |
| oriundus | afkomstig, afstammend van |
| orphanotrophium | weeshuis |
| orphanus | wees |
| utroque parente orphanus | wees, die beide ouders verloren heeft |
| ortus | afkomstig |
| ortus zie: hortus | tuin |
| pactio, -ionis | pacht |
| pactus, -us | pacht |
| paedagogus | opvoeder, leraar |
| paenultimus (-a) | op een na laatste (dag van de maand) |
| pagamentum | betaling |
| pagare | betalen |
| pagimagister | (dorps-) burgemeester |
| pagus | gouw, dorp |
| palus, paludis F | moeras |
| Palus Sancti Martini | Sint Maartenspolder |
| panifex, -ficis | bakker |
| panificium | bakkerij |
| pannicida | kleermaker |
| pannifex, -ficis | lakenwever |
| pannitonsor, -is | lakenscheerder |
| pannus | lap, stof, laken |
| domus pannorum | lakenhal |
| papa | paus |
| papalis | pauselijk |
| parens, -entis | ouder |
| consensu parentum | met toestemming van de ouders |
| pariter | (te)gelijk |
| parochianus | lid van de parochie |
| parochus | pastoor |
| pars, partis F | deel |
| ex parte + gen. | namens |
| partim | gedeeltelijk |
| partus, -us M | bevalling |
| parvus, parvulus | klein, heel klein |
| pascuum | weide |
| passare | passeren (akte) |
| passatus (anno passato) | (in het) afgelopen (jaar) |
| pastillarius | pasteibakker |
| pastor, -is | pastoor |
| pastoria | pastorie, parochie |
| pastura | weide |
| pater, -tris | vader |
| patris | van de vader |
| paternus | van vaderszijde |
| patria | vaderland, geboorteland |
| patrimus | van wie de vader nog leeft |
| patrinus; patrini | peetvader, peter; peetouders |
| patruelis, -is | neef van vaderskant |
| patruus | oom, broer van vader |
| patruus magnus | oudoom, oom van vader |
| patruus maior | oudoom, broer van grootvader |
| pauper, -is | arm |
| pauperculus | arm mannetje |
| pecia | een stuk |
| pecunia | geld |
| pedisequa | dienstmeid |
| pedisequus | dienaar |
| pellifex, -ficis | leerlooier |
| pelliparius | leerbewerker, bontwerker |
| pen... | zie ook: paen... en poen... |
| penes + acc. | bij |
| pensio, -nis F | betaling, belasting, pacht |
| pensionarius | pachter |
| per + acc. | door |
| pera | buidel, tas |
| peregrinus | pelgrim, vreemdeling |
| perhonestus | Weledele |
| periculum | gevaar |
| perpetuus | eeuwig |
| persona | persoon |
| persona | persoon; de pastoor in titel, die niet belast was met de zielzorg, maar wel de inkomsten van het ambt genoot. De zielzorg was in handen van zijn 'vicarius'. |
| pertinentiae,-iarum of pertinentia N plur. | toebehoren, wat er bijhoort |
| pertinere, pertinui, pertentum II | behoren (tot) |
| Petripolis | Steenbergen |
| Philaeum / Groninga | Groningen |
| phrenesis | waanzin |
| pht(h)isis, -is F; phthisi | tering, tuberculose; door TBC |
| pictor, -is | schilder |
| pigmentarius | zalfmaker, zalfverkoper |
| piscator, -is | visser |
| pistor, -is | bakker |
| pius | vroom |
| placidus | rustig, vreedzaam |
| platea | straat, weg |
| plebanus | plebaan, pastoor van een kathedraal |
| plebs, plebis F | volk |
| plenipotens, -ntis | gevolmachtigd |
| plumarius | verenhandelaar |
| plures (alii) | veel (anderen) |
| plurimus | zeer veel |
| pluvia | regen |
| poena | straf, boete |
| poenitentia | berouw |
| poenitentiarius | biechtvader |
| pomarius | appelkweker, appelverkoper |
| pomeridianus zie: postmeridianus | na de middag |
| pontifex, -ficis | bisschop |
| pontifex maximus | paus |
| populus | volk |
| porcus | varken |
| portitor, -is | drager |
| portus, -us | haven |
| possidere, possedi, possessum II | in bezit hebben |
| post + acc. | na |
| postea | daarna |
| posthumus | na de dood van de vader (geboren) |
| postmeridianus | van de middag, 's namiddags |
| postquam | nadat |
| postridie | de volgende dag |
| potens, -ntis (facere) | (handelings)bevoegd |
| prae + abl. | voor, wegens |
| praebere, praebui, praebitum II | aanbieden, verlenen, verschaffen |
| praedicans, -ntis | predikant |
| praefectus | voorzitter, opzichter, verantwoordelijke |
| praegnans, -ntis | zwanger |
| praehabere II | van tevoren hebben |
| praeintimare | opzeggen, van te voren aankondigen |
| praelatus | prelaat (iemand met een belangrijke functie in de RK kerk) |
| praelum | (druk)pers |
| praemittere, praemisi, praemissum | vooraf laten gaan |
| præmissis sponsalibus | voorafgegaan door de ondertrouw |
| præmissa, -orum N | het voornoemde |
| praemunitus + abl. | voorzien van |
| praenobilis | zeer edel |
| praepositus | proost, hoofd van een kapittel (capitulum) |
| praesens, -ntis | aanwezig, tegenwoordig, deze |
| praesentibus ... | in aanwezigheid van ... |
| praesentia, -orum N plur. | ook: deze akte |
| praesentia | aanwezigheid |
| praesentinus | aanwezig |
| praesidium | garnizoen |
| praestare, praestiti, praestitum | verlenen |
| præstante deo | met Gods hulp |
| praeter + acc. | behalve |
| praetor, -is | burgemeester, stadsbestuurder, schout, rechter |
| praetorium | stadhuis, rechtbank |
| praevius | voorafgaand |
| praeviis tribus bannis | na de drie afkondigingen |
| pre... | zie ook: prae... |
| precarium | belasting |
| precium | zie: pretium |
| presbyter, -eri | priester |
| pres... | zie ook: praes... |
| pretium | prijs |
| prex, precis F | gebed |
| pridie | de dag ervoor |
| primarius | eerste, opper- |
| primogenitus | eerstgeboren |
| primogenitus fontis (lett. van de doopvont) | de eerste die na Pasen met het nieuw gewijde doopwater gedoopt werd |
| primus | eerste |
| princeps, principis | prins |
| prior, prius (N of adv.) | eerder, tevoren |
| a priori | van tevoren |
| privatus + abl. | beroofd van |
| pro + abl. | voor, in plaats van |
| proavia | overgrootmoeder |
| proavitus | voorvaderlijk |
| proavus | overgrootvader, voorvader |
| probare | aannemelijk maken, bewijzen |
| proclamatio, -ionis F | (huwelijks)afkondiging |
| procuratio, -ionis F | machtiging |
| progenies, -iei | nageslacht |
| proles, -is | nageslacht, kind |
| promeridianus | ochtend- |
| promittere, promisi, promissum III | beloven |
| promulgatio, -ionis F | afkondiging |
| prope + acc. | dichtbij |
| proprietarius | eigenaar |
| proprius | eigen |
| propter + acc. | wegens |
| prout | al naar gelang |
| provectus ( ~a aetas) | gevorderd(e leeftijd) |
| provisus + abl. | voorzien van |
| publicanus | tollenaar, belastingpachter |
| puella | meisje |
| puer, -i | jongen, kind |
| puerpera | kraamvrouw |
| puerperium | bevalling, kraambed |
| puerulus | jongetje |
| pusio, -nis | kleine jongen |
| pustula | puist |
| quadragenarius | veertigjarig |
| quadraginta, -gesimus | veertig(ste) |
| quadragesima ook: | Vasten |
| quadriennis | vierjarig |
| quadringenti, -ntesimus | vierhonderd(ste) |
| quae | zie: qui |
| quam cito | zodra |
| quartus | vierde |
| quartus gradus | vierde graad (bloedverwantschap) |
| quarum zie: qui | van wie, van welke (F) |
| Quasimodo | eerste zondag na Pasen, als de mis begint met "Quasimodo geniti infantes" "Als pasgeboren baby's" |
| quattuor | vier |
| quattuordecim | veertien |
| quattuordecennis | veertienjarig |
| qui M, quae F, quod N | die (betrekkelijk voornaamwoord) |
| acc. quem M, quam F, quod N | die (acc.) |
| plur. qui M, quae F, quae N | die (betr. voornaamwoord meervoud) |
| acc. quos M, quas F, quae N | die (acc. meervoud) |
| cuius; plur. quorum, quarum | wiens, wier, waarvan; van wie, wier, waarvan |
| cuius loco; quorum loco | in wiens plaats; in wier plaats |
| quorum vices supplevit ... | van wie (meervoud) de plaats innam .. |
| pro quo; pro quibus | in wiens plaats; in wier plaats |
| quae declaravit ... | die verklaarde, en zij verklaarde ... |
| quia | omdat |
| quibus zie: qui | aan, voor, door wie/welke |
| quidam | een zekere, de een of andere, enige |
| quietus | rustig |
| quindecennis | vijftienjarig |
| quindecim | vijftien |
| quindecimus | vijftiende |
| quingenti, quingesimus | vijfhonderd(ste) |
| quinquaginta, -gesimus | vijftig(ste) |
| quinque | vijf |
| quinquennis | vijfjarig |
| quintus | vijfde |
| quitare | betalen |
| quondam | eens, ooit, eerder |
| filius quondam Johannis | zoon van wijlen Jan |
| quorum zie: qui | van wie, van welke (M / N) |
| ratihabitio, -nis F | ratificatie, goedkeuring, bekrachtiging (van handelingen verricht door een zaakwaarnemer zonder volmacht) |
| rasor pannorum | lakenscheerder |
| ratio, -nis F | reden, rede, verstand |
| ratus | geldig |
| ratum habere, (ob)servare | geldig verklaren, bekrachtigen, ratificeren |
| reatus, -us | schuld |
| rebaptizatus | herdoopt |
| receptor, -is | ontvanger (belastingen) |
| rector, -is | pastoor |
| recusare | weigeren |
| reddituarius | van de pacht; rentmeester |
| red(d)itus, -us | opbrengst, inkomen |
| redemptio, -nis F | terugkoop, lossing |
| redimere, redemi, redemptum III | terugkopen, lossen |
| reditus, -us | inkomsten |
| registrum | register |
| ~ baptizatorum | doopregister |
| ~ defunctorum | overlijdensregister |
| ~ matrimonio coniunctorum | trouwregister |
| relaxatio, -nis F | vrijstelling |
| relinquere, reliqui, relictum III | achterlaten |
| relicta | ook: weduwe |
| relictus | ook: weduwnaar |
| relictis ... | met achterlating van ... |
| remittere, remisi, remissum III | achterwege laten; kwijtschelden, vergeven |
| remissis ... | met achterwegelating van ... |
| renatus | herboren |
| renuntiare (ab, super) | afstand doen van |
| reportare | van zijn kant overdragen |
| repromittere, repromisi, repromissum III | van zijn kant beloven |
| requiescat in pace | hij/zij ruste in vrede |
| requirere, requisivi, requisitum III | vragen, vereisen |
| requisitus ad hunc actum | gevraagd voor het opmaken van deze akte |
| residere II | wonen |
| resignare de | afstand doen van |
| reus | aangeklaagde |
| revalidare | achteraf wettigen |
| reverendus | eerwaarde |
| reverti, reversus sum III | terugkeren (ook: in iemands bezit) |
| Rhena / Hreni | Rhenen |
| rhenanus | van, aan de Rijn |
| Rhenus | Rijn |
| rheuma, tis N | reumatiek |
| rite | volgens de gewoonte, naar behoren |
| Rodembergum | Aardenburg |
| Rollarium / Roslara | Roesselaere |
| rosa | roos |
| Rosae Vallis, Rosarum Vallis | Roosendaal |
| rosaevallensis | uit Roosendaal |
| Roterodamum, Roterodami | Rotterdam, te ~ |
| ruber, rubri | rood |
| Ruraemundus / Roermonda / Munda Ruræ etc. | Roermond |
| rusticus | boer, landbouwer |
| S. | Sanctus |
| Sabaudia | Savoye |
| sabaudus | Savoois |
| Sablones | Venlo |
| sacellanus | kapellaan |
| sacer, -cri | heilig |
| sacro oleo | met het H. Oliesel |
| sacerdos | priester |
| sacramentum | sacrament |
| infirmorum sacramentis | met de sacramenten der zieken |
| exeuntium sacramentis munitus | voorzien van de sacramenten der stervenden |
| sacrista | koster |
| saecularis | wereldlijk |
| saepius | herhaaldelijk |
| salarium | zoutziederij; salaris |
| salarius | zoutzieder, zouthandelaar |
| Salia Vetus | Oldenzaal |
| salus, -utis F | heil |
| lectori salutem! | de lezer gegroet! |
| anno reparatæ salutis | in het jaar van het herstelde heil, d.w.z. na Chr. |
| Sanctum / Sancti / Ad Sanctos | Xanten |
| sanctus | heilig |
| sanguis, -guinis M | bloed |
| saponarius | zeepzieder |
| sartor, -is | kleermaker |
| sartrix, sartricis | kleermaakster |
| satisfacere + dat. | bevredigen |
| satrapa | stadhouder |
| scabinus | schepen |
| Scaldia | Schouwen |
| Scaldis, -is | Schelde |
| scholaris | scholier |
| scholasticus | scholaster, hoofd van kapittelschool |
| sclopetus | haakbus, handbus |
| Sclusa / Slusa | Sluis |
| scilicet | namelijk |
| Scorla | Schoorl |
| scortator, -is | hoerenloper, verwekker van onecht kind |
| scortum | hoer |
| scriniarius | notarisassistent; kastenmaker |
| scultetus | schout |
| scutum | schild |
| sub scuto + gen. | onder het teken (uithangbord) van ... |
| se | zich |
| dixit se ... | hij zei dat hij ... |
| dixerunt se ... | zij zeiden dat zij ... |
| secretarius | secretaris, stadsschrijver |
| secta | secte |
| sectio, -nis F (Caesaria) | (keizer)snede |
| secundus | tweede |
| secundus gradus | tweede graad (verwantschap) |
| sed | maar |
| sedecennis | zestienjarig |
| sedecim | zestien |
| sellator, -is | zadelmaker |
| senectus, -tutis F | ouderdom |
| senator, -is | lid van het stadsbestuur, raadslid, schepen |
| senium | ouderdom |
| sententia | vonnis |
| sententiare | vonnissen |
| sepelire, sepelivi, sepultus | begraven |
| septem | zeven |
| septimontanus | uit Zevenbergen |
| September, Septembris | september, van september |
| septemvir | lid van een college van zeven |
| septentrionalis | noordelijk |
| septimana | week |
| xiij septimanarum | van dertien weken |
| septimontanus | uit Zevenbergen |
| septimus | zevende |
| septingenti, -ntesimus | zevenhonderd(ste) |
| septuaginta, -gesimus | zeventig(ste) |
| septuennis | zevenjarig |
| sepultor (mortuorum) | begraver (van de doden, doodgraver) |
| sepultura (dies sepulturæ) | begrafenis (dag van ~) |
| sepultus zie sepelire | begraven |
| sequi, secutus sum III | volgend |
| anno sequenti, annum sequentem | het volgend jaar (abl. en acc.) |
| servitium | dienst |
| servus | knecht |
| sescenti, -tesimus | zeshonderd(ste) |
| sex | zes |
| sexaginta, sexagesimus | zestig(ste) |
| sexennis | zesjarig |
| sextus | zesde |
| sexus, -us | geslacht |
| sibi | aan zich, aan hem, aan haar, aan hen |
| Sichemium | Zichem |
| sicut (et) | zoals (en eveneens) |
| sigillum | zegel |
| signum | teken |
| sub signo aurei leonis | onder het teken van de gouden leeuw |
| siligo, -iginis F | rogge |
| silva | bos |
| Silva Ducis | 's-Hertogenbosch |
| Silvaducensis | van Den Bosch |
| simul | tegelijk, tezamen |
| sine + abl. | zonder |
| situs | gelegen |
| sive | tenzij, hetzij, ofwel |
| Slusa / Sclusa | Sluis |
| sobrina | nicht van moederszijde |
| sobrinus | neef van moederszijde |
| socer, -i | schoonvader |
| socius | verbondene, partner |
| cum socio | met zijn compagnon, medestander |
| cum sociis | met degenen die bij hem horen |
| socrinus | zwager |
| socrus, -us F | schoonmoeder |
| Sogniacum | Soignies |
| solennis; sollennitas, -tatis F (ook -mn-) | plechtig(heid) |
| sollemnia (missarum) | de plechtigheid (van de mis) |
| solennizare (ook -mn-) | inzegenen, (akte) opmaken |
| solere, solui | plegen |
| solebat | hij placht |
| solidus | (als deel van een pond:) schelling, (als deel van een gulden:) stuiver |
| solitus | gewoon |
| sollers , -rtis | bekwaam |
| solus; solum (adv.) | alleen |
| solvere, solvi, solutum | betalen |
| soror, -is | zuster (ook non) |
| Spandanae Aquae / Fons Tungrorum | Spa |
| specialis, specialiter | bijzonder, in het bijzonder |
| spectare ad | toebehoren aan |
| spiritualis | geestelijk |
| affinitas spiritualis | geestelijke verwantschap |
| spiritus, -us (sanctus) | (Heilige) Geest |
| sponsa | bruid |
| sponsalia (contrahere) | verloving, ondertrouw (trouwbelofte afleggen) |
| sponsi | het bruidspaar |
| sponsus | bruidegom |
| spurius | buitenechtelijk |
| stagnifusor | tinnegieter |
| stare ad | vallen onder |
| statim | direct, terstond |
| status, -us | toestand, stand, lijst |
| Stauria | Stavoren |
| strata | straat |
| studium | ijver, studie |
| studiosus | ijverig, student |
| stuferus | stuiver |
| submersus | verdronken |
| subscribere, subscripsi, subscriptum | ondertekenen |
| subscripsit | hij/zij heeft ondertekend |
| subscripserunt | zij hebben ondertekend |
| subsequens, -ntis | erop volgend |
| subsignare | ondertekenen |
| subtractio, -nis F | intrekking |
| subventio, -nis F | heffing |
| succedere, successi, successum III | opvolgen |
| successor, -is | opvolger |
| sudor, -is M | zweet |
| Suestra / Sustula | Susteren |
| sufficere (-io), suffeci, suffectum | voldoen |
| sufficientem facere | deugdelijk houden, voldoende vinden |
| sumere, sumpsi, sumptum III | nemen |
| sumptus, -us | uitgave |
| sumptibus + gen. | op kosten van ... |
| summa | (boekhouding) totaal |
| summa lateris | het totaal van de bladzijde |
| sunt zie: esse | (zij) zijn |
| Suornum | Soeren |
| superatus | gescheiden |
| superior, -is | hoger (gelegen) |
| superius (adv.) | hierboven |
| supplere II | aanvullen; ten doop heffen |
| supplicare (a) | verzoeken (aan) |
| supportare | (bezit) overdragen |
| supra | boven (genoemd) |
| surdus | stom |
| susceptor, -is | doopheffer, peter |
| susceptrix, -tricis | doophefster, meter |
| suscipere (-io), suscepi, susceptum | ten doop heffen |
| susceperunt de fonte | zij hieven op van de doopvont |
| suscipientes | doopheffers, -getuigen |
| sustentatio, -nis F | ondersteuning |
| Sustula / Suestra | Susteren |
| sutor, -is | schoenmaker |
| Sutphania / Zutfania | Zutphen |
| suus | zijn, haar, hun |
| cum suis | met de zijnen, de haren, de hunnen |
| de suis vivere | van eigen inkomsten leven |
| Swollis / Zwolla | Zwolle |
| sylva zie: silva | bos |
| syndicus | leider, voorzitter |
| tabellarius | postbode |
| tabes, -is F; tabe | tering, tuberculose; door TBC |
| tamen | toch |
| tamquam | alsof, als |
| tandem | tenslotte |
| tangere, tetigi, tactum III | (aan)raken, treffen |
| tactus (fulmine) | getroffen (door de bliksem) |
| Taxandria | Turnhout |
| Tectensis pagus | Valkenburg |
| tegularius | dakpannenbakker |
| teloneum | tol, belasting |
| templum | kerk |
| temporalis | tijdelijk, wereldlijk |
| tempus, tempore N | tijd |
| Tenæ Mons / Tillæ Mons | Tienen (Tirlemont) |
| Tenera | Dender |
| Teneræ Munda | Dendermonde |
| tenere, tenui, tentum II | hebben, houden, innemen |
| Tergum / Gaudanum / Gouda / Golda | Gouda |
| terminus | termijn, eind; grenspaal |
| tertius | derde |
| tertius gradus | derde graad (bloedverwantschap) |
| testimonium | getuigenis |
| testis | getuige |
| testibus ... | met als getuigen ... |
| teutonicus | Duits, Nederlands |
| teutonice | in het Duits, in het Nederlands |
| Texla | Texel |
| textor, -is | wever |
| textrix, textricis | weefster |
| thesaurarius | penningmeester |
| thorus zie: torus | bed |
| T(h)iela / Tillium | Tiel |
| Threnta / Thrianta / Trenta | Drente |
| tiro, -nis | leerling |
| tonsor, -is | barbier |
| Tornacum / Turnacum | Doornik (Tournai) |
| tornator, -is | pottenbakker |
| torus | bed |
| totalis, (bijwoord) totaliter | totaal |
| totus , gen. totius | geheel |
| tradere, tradidi, traditum III | overhandigen |
| Traiectensis | van Utrecht |
| Traiectum, Traiecti | Utrecht, te Utrecht |
| Mosae Traiectum / Traiectum ad Mosam | Maastricht |
| transferre III | overdragen |
| transire, transi(v)i, transitum | overgaan |
| Transisalana Provincia | Overijssel |
| trapezita | geldwisselaar, bankier |
| trecenti, trecentesimus | driehonderd(ste) |
| tredecennis | dertienjarig |
| tredecim | dertien |
| tredecimus | dertiende |
| Trenta / Threnta / Thrianta | Drente |
| tres, trium (gen.), tribus (dat./abl.) | drie |
| tricesimus | dertigste |
| Tridentinum concilium | het concilie van Trente (1563) |
| triduum | drie dagen |
| triennis | driejarig |
| trigemini | drieling |
| Tubantia | Twente |
| tuli van ferre | ik heb gebracht, gedragen |
| tumulare | begraven |
| Tungri, Tungris | Tongeren, te Tongeren |
| Fons Tungrorum | Spa |
| Turnacum / Tornacum | Doornik (Tournai) |
| turonensis | van Tours |
| tutela | bescherming, voogdij |
| tutor, -is | voogd |
| typographus | drukker |
| tyro, -nis | leerling |
| ulcer, -is N | zweer |
| ultimus | laatst, verst |
| unanimis | unaniem, eenstemmig |
| unda | golf, water |
| undecennis | elfjarig |
| undecim | elf |
| undecimus | elfde |
| unicus | enig |
| universus | geheel |
| unus, gen. unius | één |
| urbs, urbis F | stad |
| usque ad + acc. | tot aan |
| usufructus, -us | vruchtgebruik |
| usus, -us | gebruik |
| ut | zoals; opdat |
| ut dicunt, ut dicitur | zoals ze zeggen, zoals men zegt |
| ut infra | zoals beneden |
| ut supra | zoals boven |
| uterinus | van dezelfde moeder |
| uterque | elk van beide(n) |
| utriusque iuris doctor | doctor in de beide rechten (kerkelijk & wereldlijk) |
| uti, usus sum III + abl. | gebruiken |
| uti zie: ut | zoals |
| uxor, -oris | echtgenote |
| uxoratus | getrouwd |
| vacat | ontbreekt (niet gepasseerd voor schepenen) |
| Vaconna / Vechta / Vidrus | Vecht |
| vadius | borg |
| Vagenum | Wageningen |
| Valac(h)r(i)a / Walac(h)r(i)a | Walcheren |
| valde | zeer |
| valere, valui II | waard zijn |
| bona valentia annuatim circa ... | goederen die jaarlijks ongeveer opbrengen ... |
| vallis | dal |
| Vallis Rosarum | Roosendaal |
| varii | verschillende |
| varioli (plur.) | pokken |
| vector, -is | voerman |
| vehemens, -ntis | hevig |
| vel | of |
| Velisena | Velsen |
| Vellepo | Velp |
| Velsatum / Visetum | Visé |
| Velua / Felua | Veluwe |
| venalis (prostat ~ ) | (is) te koop |
| vendere, vendidi, venditum III | verkopen |
| venter, ventris M | buik |
| curator ventris | curator over een ongeboren vrucht |
| ver, veris N | lente |
| verbum | woord |
| ad verbum | woordelijk |
| Veria / Campoveria / Vurnia | Veere |
| vernalis | van de lente, lente- |
| vero (bijw.) | echter, waarachtig |
| versus + acc. | in de richting van |
| Vervia / Ververiae | Verviers |
| vesper, -i | avond |
| vespera | avond |
| vespertinus | van de avond, 's avonds |
| vestiarius | kleermaker |
| veteraquensis | uit Oudewater |
| Veteraquinium, Veteres Aquae | Oudewater |
| vetulus | oud |
| vetus, veteris | oud |
| vexillarius | vaandrig |
| vi zie: vis | met geweld; krachtens |
| via | straat, weg |
| vicarius | vervanger, vicaris, kapelaan |
| vicem alicuius supplere/agere | iemands plaats innemen, iemand vervangen |
| vicesimus | twintigste |
| vicinus | buurman, naburig, (mede)bewoner |
| vicus | straat, wijk, gehucht |
| videre, vidi, visum II | zien |
| vide | zie |
| vidi | ik heb gezien (zoals wij een paraaf zetten) |
| viso ..., visa ..., visis ... | na het zien van ... |
| videlicet | namelijk |
| Vidrus / Vaconna / Vechta | Vecht |
| vidua | weduwe |
| viduus | weduwnaar |
| Vienna | Vianen |
| vigilia | (nacht)wake |
| viginti | twintig |
| vilicus | villicus |
| villa | dorp, boerderij |
| villicus | pachter, rentmeester, meier |
| vinitor | wijnkoper, wijnhandelaar |
| vir, viri | man, echtegenoot |
| virga(ta) | roede (opp. maat) |
| virginitas, -tatis F | maagdelijkheid |
| virgo, -ginis | maagd, jongedochter |
| virgo devota | geestelijke maagd, kwezel, klopje |
| virguncula | meisje |
| vis, vim (acc.), vi (abl.) | kracht, geweld |
| vires, virium, viribus | krachten |
| vi + gen. | krachtens |
| Visetum / Velsatum | Visé |
| visitatio, -nis F | bezoek, inspectie |
| visus van videre | gezien |
| vita | leven |
| vitæ | van het/zijn/haar leven |
| ad vitam | voor het leven |
| vitrarius, vitrearius | glazenmaker, glasblazer |
| vitricus | stiefvader |
| vivere, vixi, victum | leven |
| vivens, -ntis | levend |
| vocare | noemen |
| vocatur | wordt genoemd |
| votum | belofte |
| vota secunda | tweede beloften (het huwelijk) |
| vulgariter, vulgo | in de volkstaal |
| vulneratus | gewond |
| vulnus, vulneris N | wond |
| Vurnia / Veria | Veere |
| Waderlo(i) | Waalre |
| Wahalis / Wala | Waal |
| Walac(h)r(i)a / Valac(h)r(i)a | Walcheren |
| warandia (~m praestare) | waarborg, garantie, vrijwaring (bieden) |
| warandiam servare | vrijwaren |
| Winsewida | Winschoten |
| Wirona | Wieringen |
| Xantae / Xantum / Ad Sanctos | Xanten |
| Zutphania / Sutfania | Zutphen |
| Zwolla / Swollis | Zwolle |
Wil je écht makkelijk Latijn leren?
