Stijlfiguren » Satire (satira)

Satire is een stijlfiguur (en tegelijk een genre) waarbij met behulp van spot, ironie, overdrijving en parodie personen, groepen of maatschappelijke misstanden belachelijk worden gemaakt. Het doel is vaak zowel kritiek leveren als amusement bieden.

Functie

• Het stelt maatschappelijke of politieke problemen aan de kaak.
• Het gebruikt humor om kritiek draaglijker of scherper te maken.
• Het zet het publiek aan tot nadenken én lachen.

In het Latijn

De Romeinse dichter Juvenalis (1e–2e eeuw n.Chr.) is een van de bekendste satirici. Hij schreef bijvoorbeeld:
Panem et circenses – “Brood en spelen.”
Een satirische uitdrukking waarmee hij kritiek leverde op het gemak waarmee het volk zich liet afleiden van serieuze zaken.

In literatuur

Animal Farm van George Orwell is een satirische roman waarin een boerderij de corruptie van totalitaire regimes weerspiegelt.

In een toespraak

De regering werkt keihard… aan het vinden van nieuwe manieren om niets te doen.
Een satirische aanval die spot combineert met politieke kritiek.

In modern Nederlands

Voorbeelden zijn cabaret en televisieprogramma’s zoals Koefnoen of Zondag met Lubach, waar humor wordt ingezet om politieke en maatschappelijke kwesties te belichten.

Satire is vaak grappig, maar heeft bijna altijd een serieuze boodschap onder de oppervlakte.