Stijlfiguren » Antithese (antithesis)

Bij een antithese plaatst een auteur twee tegengestelde begrippen of gedachten nadrukkelijk naast elkaar. Door het contrast worden beide elementen sterker benadrukt.

Functie

• Het versterkt het contrast tussen twee ideeën.
• Het geeft de tekst een dramatisch of scherp effect.
• Het maakt de boodschap duidelijker en pakkender door de tegenstelling te verscherpen.

In het Latijn

Hic vivit, ille moritur – “De één leeft, de ander sterft.”
Het naast elkaar plaatsen van leven en dood maakt de tegenstelling des te scherper.

In een toespraak

Wij kiezen voor vrede, zij kiezen voor oorlog.
Wij kiezen voor hoop, zij kiezen voor wanhoop.

De tegenstelling onderstreept de moraal en de keuze die gemaakt moet worden.

Bij Cicero

Alii se in fugam conferunt, alii in aciem pergunt – “Sommigen slaan op de vlucht, anderen gaan de strijd aan.”
Door beide groepen tegenover elkaar te zetten benadrukt Cicero de moed van de laatsten.

In modern Nederlands

Het was de beste tijd, het was de slechtste tijd.

(Vrij naar Dickens) – een klassieke antithese die het contrast in een historische periode benadrukt.